Isabel Zendal

 ISABEL ZENDAL

Isabel Zendal 1771garren urtean jaio zen, Santa María de Paradan (Ordenes, La Coruña), baina gaur egun bere heriotzaren data ezezaguna da, bakarrik dakite XIXgarren mendean hil egin zela Puebla de Los Angeles (Espaina Berria). Bere izenaren 35 bertsio daude, adibidez, Isabel López Gandalia edo Isabel Sendalla. Bere gurasoak Jacobo Zendal eta María Gomez ziren. Nekazari pobreak ziren eta Isabel hainbat anai-arreba izan zituen, baina, 3 anai-arreba txikitan hil ziren. Isabel 13 urte izan zituenean bere ama, biruelaren erruz hil zen. Isabel ume bat eduki zuen 1793garren urtean. Bere izena Benito zen eta Isabel, bera bakarrik, zaindu zuen. 

Isabelek  20 urtekin nekazaritza utzi zuen eta La Coruñako La Caridad Hospitalean hasi zen lan egiten laguntzaile moduz. 1800ean umezurztegi bat zuzentzen hasi zen. 1803garren urtean erizain baten bezala, historiako nazioarteko lehen osasun espedizioan sartu zen umeak zaintzeko. Lehenik Ameriketara bidaiatu zuten 22 haur zaindu zituen eta gero Filipinetara joan ziren 26 haur. Ume horiek biruelaren birusa eraman zuten haien gorputzetan. 

Isabelek birusa zeramaten umeei eskainitako arretari esker, Amerikan eta Filipinetan jende askok txertoa hartu zuen espedizioak iraun zuen bitartean.Txertoen proiektu honi esker, 1980an OMEk (Osasunaren Mundu Erakundea) jakinarazi zuen ez zegoela biruela duten gaixoak. Gaur egun ez dugu kasurik ezagutzen.

Azken egun hauetan erizain honen izena entzun dugu berriro Covid-19 pandemia dela eta, Madrilen Isabel Zendal izena daraman ospital berri bat eraikitzea erabaki dute.

Gaur egun, biruela ez da gaixotasun ohikoa eta ez da kaleetatik asko hitz egiten edo entzuten biruela hitza. Nire ustez, oso emakume ausarta eta borrokalaria zen, semea bakarrik zaindu zuen eta haur asko zaintzen zituen jendea biruelagaitik ez hiltzeko.